Wat zoekt gij de Levende bij de doden?
Lucas 24
Maar op de eerste dag van de week gingen ze bij het ochtendgloren naar het graf met de geurige olie die ze bereid hadden. Bij het graf aangekomen, zagen ze echter dat de steen voor het graf was weggerold, en toen ze naar binnen gingen, vonden ze het lichaam van de Heer Jezus niet. Hierdoor raakten ze helemaal van streek. Plotseling stonden er twee mannen in stralende gewaden bij hen. Ze werden door schrik bevangen en sloegen de handen voor hun ogen. De mannen zeiden tegen hen: ‘Waarom zoekt u de levende onder de doden? Hij is niet hier, hij is uit de dood opgewekt.
Dat is altijd weer zo’n hoopvolle vraag met Pasen: Wat zoekt gij de Levende bij de doden? Hij is niet dood. Hij leeft! Dit wordt ook tot ons gezegd. En het meest hoopvolle werk dat de kerk te doen heeft, is op zoek gaan de Levende in deze tijd. Dat is het wezen, het geheim en mysterie waar de kerk uit leeft: dat we Christus mogen ontdekken en ervaren in allerlei gestaltes, in zoveel soorten mensen en gemeenschappen.
Andere bril
Het paasverhaal nodigt ons uit door een andere bril te kijken, en werkelijk te zien. Je zou het kunnen omschrijven als zien met de ogen van het hart (De kleine prins). Maar het is ook een uitnodiging om je ogen niet te sluiten en te zien wat er werkelijk aan de hand is. Om te zien dat bij alle grote wereldnieuws het gewone mensen als u en ik, onze broeders en zusters in de humane wereld, vaak het slachtoffer zijn van dat grote nieuws. Nog steeds worden mensen vermalen tussen de molenstenen van de politiek en de zucht naar gewin en macht.
Dat vraagt ook moed. Het was op 9 april 80 jaar geleden dat ds. Dietrich Bonhoeffer op bevel van Adolf Hitler werd vermoord. Bonhoeffer had leren kijken met andere ogen. Toen hij in 1930-1931 een jaar in New York studeerde, werd hij lid van een ‘zwarte’ gemeente, en ervoer direct wat discriminatie op grond van ras of huidskleur concreet betekende en hoe het ‘werkte’. Dat maakte dat hij in 1933 meteen doorzag wat de maatregelen van het nazi-regime tegen de joden betekenden, en protest aantekende. Daarmee werd hij een inspiratiebron voor christenen in Zuid-Afrika in hun strijd tegen apartheid. En nog steeds voor velen nu.
Erbij blijven
Omdat de adviseur dienstverlening van de classis Egbert van der Stouw zo’n aardige novelle heeft geschreven over de week naar Pasen en ook Bonhoeffer citeert, vertel ik graag iets over het wonderlijke gebeuren in Hemmen in deze paasbrief. ( zie Over Leven – Egbert van der Stouw – Classis Noord-Brabant – Limburg en Réunion Wallonne) Er komt een vrouw het dorp Hemmen binnen gelopen en zij ontmoet allerlei inwoners in het dorp, knoopt gesprekken aan en heeft diepe belangstelling voor mensen. Dit doet iets met mensen, ze zijn erdoor geraakt. Het is precies het begin van de Goede Week als ze arriveert, en het is het begin van een messiaans gebeuren dat culmineert in een onverwachte paasnachtviering. De Levende blijkt niet ver weg, maar onder de inwoners aanwezig te zijn.
Trouw vergezellen
Soms is een situatie niet zomaar te veranderen. In elke geval is er geen duidelijke uitweg voor handen. Wie houdt het dan uit in deze situatie van ‘machteloosheid’? Andries Baart (Artikel Het kunnen uithouden • Academie voor Geesteswetenschappen) schrijft over het trouw vergezellen, het erbij blijven terwijl je in zekere zin machteloos bent. Hij schrijft over basale hartelijkheid en gewone menselijkheid. Dat trouw vergezellen is een teken van Pasen wat mij betreft. Het is een teken van opstanding en leven in een situatie die hopeloos lijkt. Maar hoewel je de situatie niet op kunt lossen, kun je wel veel doen. Je kunt trouw zijn aan de ander en de aandacht verleggen van jezelf naar je goede bedoelingen naar de ander. Het betekent ook vertrouwen stellen in de ander, en soms is dat de eerste keer dat die persoon dat meemaakt – dat er iemand vertrouwen in jou stelt. Je kunt belangstellend zijn, meeleven met hetgeen gebeurt. Aandacht voor de ander is de basis van alles. Het is belangrijk ook te kunnen afwachten, met een zekere alertheid en de kleine signalen kunnen lezen. Soms moet je het tempo van een slak hebben en dus ook je geduld kunnen bewaren.
Als je trouw vergezelt, onderga je eigenlijk mede wat de ander ondergaat. Als de ander gekleineerd wordt, word ook jij dat, en lijd je mee bij een teleurstelling. Hetzelfde ondergaan vormt ook een bevestiging: ja het is erg, nee, het ligt niet aan jou en het is goed dat je nu niet alleen gelaten bent.
Het zal duidelijk zijn dat deze vorm van naastenliefde niet zonder slag of stoot gaat. Het is hard werken. Want er is veel onzeker en er zijn lastige mensen. Daarbij wordt ook uithoudingsvermogen van je gevraagd. En zul je de hoop moeten bewaren, en moeten teren op kleine signalen.
Gebrokenheid
Bij dit alles is van belang te erkennen dat er gebrokenheid is die niet zomaar valt op te lossen. Het is het uithouden bij de gebrokenheid van het bestaan en dat het mensen soms niet lukt het anders te doen dan ze doen.
De gewonde kerk
Egbert van der Stouw schrijft mooi hoe mensen op verhaal komen bij elkaar in zijn novelle Over Leven – een verhaal over een kleine kerkgemeenschap. Ik citeer p. 97:
“Ze (Hilde) denkt aan de kwetsbaarheid van de gemeenschap rond Christus in Hemmen, die ze de afgelopen week gaandeweg beter heeft leren kennen. Naar menselijk maatstaven is het kerkzijn ter plaatse geen succes te noemen. Men kan niet bogen op grote aantallen bezoekers of bruisende activiteiten. Integendeel, het verhaal van deze kerk is het verhaal van neergang. En toch heeft ze ervaren dat God juist in deze gebroken werkelijkheid aanwezig is. Je moet er alleen wel oor en oog voor hebben, ontvankelijk voor zijn.’
En dan haalt Van der Stouw dit lied aan:
Dieu ne peut que donner son amour. Dieu est tendresse.
God kan niet anders geven dan zijn liefde. God is tederheid.
Naar het lichaam werd hij gedood maar naar de geest tot leven gewekt.
1 Petrus 3: 18-22
Ook Christus immers heeft, terwijl hij zelf rechtvaardig was, geleden voor de zonden van onrechtvaardigen, voor eens en altijd, om u zo bij God te brengen. Naar het lichaam werd hij gedood maar naar de geest tot leven gewekt. Hij is naar de geesten gegaan die gevangenzaten, om dit alles te verkondigen0aan hen die ten tijde van Noach weigerden te gehoorzamen, toen God geduldig wachtte en de ark gebouwd werd. In de ark werden slechts enkele mensen, acht in totaal, van de watervloed gered, en dat water is een voorafbeelding van het water van de doop, waardoor u nu wordt gered. De doop wast niet het vuil van uw lichaam, het is een vraag aan God om een zuiver geweten. Hierom kunt u vragen dankzij de opstanding van Jezus Christus, die de hemel is binnengegaan en nu aan Gods rechterhand zit, terwijl de engelen, machten en krachten aan hem onderworpen zijn.
Mooi is dat in deze tekst de opstanding wordt verbonden aan de doop. Ook de novelle van Van der Stouw beleeft een hoogtepunt in de nacht met een doop. In veel gemeenten wordt de Paasnachtviering gevierd met een doopgedachtenis (zie ook het Dienstboek Dienstboek van de Protestantse Kerk | Deel 1 | Theologie.nl). Dat is een krachtig ritueel om ons onze doop opnieuw te binnen te brengen. In de paasnacht is het ontroerend hoe de gelovigen met het doopwater bekruist worden in deze nacht, als staan we met Hem op.
In het Dienstboek staat: “Allen die gedoopt zijn, kunnen naar voren komen en met het water uit de doopvont een kruis maken op voorhoofd, borst en schouders als teken van het beamen van de doop.” Ook de voorganger kan dat doen met een paar worden als: ‘Gezegend ben jij!’ Of men geeft elkaar een waterkruisje.
Dat alles kan gedragen worden door een lied als Ubi caritas. Als allen op hun plaats zijn teruggekeerd, bidt de voorganger:
Moge de almachtige God,
de Vader van onze Heer Jezus Christus,
die ons heeft doen herboren worden
uit water en heilige Geest
en ons vergeving heeft geschonken van onze zonden,
ons door zijn genade bewaren
tot eeuwig leven in Christus, onze Heer.
Amen.
Liefde is sterker dan de dood
Met het doorbreken van het licht is het niet zo dat de dood er niet meer is. We vieren dat de dood niet het laatste woord heeft, maar het leven en de liefde en de hoop. Juist tegen alle sombere berichten in blijven we geloven dat deze schepping ten leven is bedoeld, en dat de Levende ons voorgaat op deze weg. Wat zoekt gij de Levende onder de doden?
Lied bij het Paasfeest – Maak ons uw liefde, God, tot op maat van het leven! (974)
Tekst: Sytze de Vries, bij Romeinen 12,9-21 melodie: Wim ter Burg
Maak ons uw liefde God, tot opmaat van het leven!
Wij zijn geroepen om haar zingend door te geven.
De wereld zegt ons niet de goede woorden aan.
Vernieuw ons hart en doe ons uw beleid verstaan.
Wij zijn aaneengevoegd, bedacht met uw genade.
Op liefde hebt Gij ons gebouwd, bedeeld met gaven.
En wat wij zijn draagt bij tot welzijn van elkaar.
In onze eenheid wordt uw liefde openbaar.
Elkaar bidden wij toe: volhard in het geloven,
Verlies uw vreugde niet en kom uw pijn te boven.
Laat lichten uw gezicht over de duisternis
waarin de ander in gemis gevangen is.
Zeg toch het goede aan, ook wie u kwaad toewensen.
De zon gaat op in uw nabijheid bij de mensen.
Hun vreugden en verdriet zullen u niet ontgaan;
in uw omarming heeft eenzaamheid afgedaan.
God, laat geen mensenkind uit uw ontferming vallen.
Weer met uw ruime hart het kwade van ons allen.
Gij zijt te goeder trouw geweest van het begin.
Vasthoudend blijft Gij tot uw liefde overwint.
Dat ook wij aangeraakt mogen worden door de Geest van de levende Heer.
Ik wens u namens de classis een gezegend, vredevol en vrolijk Paasfeest.
In Christus verbonden,
Ds. Marco Luijk
Classispredikant Noord-Brabant, Limburg en Réunion Wallonne
m.luijk@protestantsekerk.nl
tel. 06 52 33 52 85
Dit en meer nieuws kunt u lezen op: 20250411-Paasgroet
